Vieiros

Max von Sydow é unha lenda viva do cine. Isto que digo é unha frase feita, seino, pero tamén é unha verdade incuestionábel. Ao longo dos seus setenta e sete anos tivo tempo de facer un cento longo de filmes nun feixe de países, de traballar para directores como John Huston, Steven Spielberg, Sidney Pollack (cando pagaba a pena) ou os europeos Bertrand Tavernier, Bille August e Lars von Trier. Fixo de Xesús e tamén do Demo, e mesmo encargouse de expulsar outro do corpo dunha nena mal falada que lle daba singulares usos aos crucifixos. En xeral os produtores tenderon a velo en papeis cunha certa carga espiritual, consecuencia directa do seu traballo con Ingmar Bergman en obras cun forte arrecendo filosófico e relixioso. Porque cando un pensa en Max von Sydow o que se lle vén á cabeza non é outra cousa que as súas películas co xenial sueco; falamos de O sétimo selo , de O manantial da doncela, de Os comulgantes, de Coma nun espello. Estas tres últimas contaron coa fotografía de Sven Nykvist, recentemente falecido e para o cal tivo xenerosas palabras de amizade e admiración. Foi Sven quen iluminou a única incursión de Max na dirección, da mesma maneira que este participou como actor no máis persoal proxecto do primeiro.

Hai outros Max von Sydows; tamén está o emperador Ming da inesquecíbel "Flash Gordon" (inesquecibelmente mala, claro), ou o de "Conan o bárbaro". Pero esas podemos perdoarllas; non nos importaron nunca e menos agora, despois de escoitar ao vivo a súa voz formidábel describindo os ben diferentes métodos de rodaxe que teñen George Stevens, que rodaba ducias e ducias de veces cada escena desde diferentes distancias e posicións, e Woody Allen, que dá mínimas indicacións aos actores; un Woody Allen, por certo, que escapaba del ao comezo da rodaxe de "Hannah e as súas irmás", talvez aterrado por ter diante súa ao mito que protagonizou algúns dos seus filmes máis amados. O meu aprezo volveuse infinito cando expresou o seu escaso entusiasmo polas cámaras cambaleantes e as luces choscas que caracterizan o estilo Dogma. Max von Sydow chegou, viu e venceu; a súa presenza en Donostia foi a medicina que eu precisaba para sacudirme o cabreo monumental que pillei a conta da espantosa A cola do tigre, a demostración definitiva de que John Boorman perdeu a cabeza por completo. Brendan Gleeson é un home que fixo fortuna en Irlanda a conta do ladrillo na época do boom económico; ten toda a fortuna que pode desexar e unha esposa-floreiro coa cara e o corpo de Kim Cattrall. Un bo día descobre que ten un irmán xemelgo, absolutamente idéntico a el malia teren vivido en circunstancias foron moi distintas. A xustificación da existencia deste é tan imbécil que mellor evito contarlla; o caso é que o nacho fai todo o posíbel por suplantar ao seu irmán rico no que acaba convertíndose nun thriller vergoñante, afastado de toda lóxica, cunha incoherencia permanente que non pode desculparse polo carácter cómico ou fabulador que por momentos ten. Do seu atufante machismo implícito e da súa simplicidade ideolóxica prefiro non falar.

Os primeiros dous ou tres minutos de Se o vento sopra a area, xusto antes de que aparezan os títulos de crédito, son magníficos: unha nena nace nunha vila africana e ao pai suxírenlle a conveniencia de matala canto antes; a nai escóitao e temerosa foxe con ela. Logo volve para a casa; o marido achégase e dalle un sopapo; provócalle sangue e límpalle a ferida, e inmediatamente despois pregúntalle qué nome quere poñerlle á filla. O ton distante e elíptico inicial vai a menos ao longo da metraxe, durante a cal a familia vai ficando reducida case á mínima expresión, deixando no espectador a sensación de que se estragou un valioso material narrativo que daría pé a un bon filme en mans dunha persoa con máis talento e sobre todo menos occidental que Marion Hansel. Agradezo as súas virtudes: non cae nun sentimentalismo trosma e reflicte, aínda que sexa sen meterse ao fondo das cousas, a arbitrariedade da violencia nun continente tan militarizado; pero non hai en ningún momento verdadeira emoción e a ollada da directora peca dun lamentábel e perverso eurocentrismo, ese que convirte a África nun escenario postaleiro no que os problemas os resolve a caridade internacional.