Vieiros

A lingua vasca non ten filiación, considérase illada, sen ningún tipo de relación de parentesco con outras linguas europeas, que algúns estudosos chegaron a ligar con linguas africanas e caucásicas, mais sen resultados convincentes.

Na actualidade, o éuscaro fálase principalmente no Hegoalde (País Vasco Sur). A política de normalización lingüística levada a cabo polo Goberno da Comunidade Autónoma Vasca, mesmo con axudas a asociacións de Nafarroa e do Iparralde, permitiu que o éuscaro reaxise entre os máis novos.

Porén, as autoridades destes dous últimos herrialdes ou provincias vascas (a Comunidade Foral de Navarra, no Estado español, e o Departamento francés dos Pirineos Atlánticos (Rexión da Aquitania) teñen unha actitude pasiva, cando non claramente belixerante cara á lingua propia do territorio.

O pobo vasco arela dende hai séculos a reunificación do seu territorio nunha entidade soberana. O País Vasco do Norte, baixo dominio francés, apenas avanzou na súa autonomía. Ao sur, as provincias de Araba, Bizkaia e Guipuzkoa, por unha banda, e Nafarroa, pola outra,están constituídas como comunidades autónomas españolas.

As primeiras forman a Comunidade Autónoma Vasca, máis comunmente coñecida como País Vasco ou Euskadi, cunha Administración moi descentralizada. A segunda, converteuse en Comunidade Foral de Navarra. Ambas as dúas entidades gozan dunha autonomía política e económica maior que outras nacións e rexións do Estado.

No S.XX, durante o período republicano español, houbo varias propostas de Estatuto de Autonomía, impulsadas por nacionalistas e carlistas que foron rexeitadas. Finalmente, a primeira semana de outubro de 1936, en plena Guerra Civil, apróbase a norma sen a participación de Nafarroa.

O primeiro Goberno estaba presidido por José Antonio Aguirre, do PNV, apoiado polo PSOE, o PCE, ANV, Izquierda Republicana e Unión Republicana. O Estatuto aboliuse en 1939 coa vitoria dos militares golpistas. En 1959, como consecuencia do rexeitamento á loita armada por parte da dirección do PNV, nace a organización armada Euzkadi Ta Azkatasuna (ETA, Euskadi e Liberdade).

Á morte do ditador español Francisco Franco, en 1975, e coa restauración da democracia, apróbase en 1979 un novo Estatuto de Autonomía, que aínda perdura. O PNV volve ao poder e non o abandona até 2009, cando líder do PSOE en Euskadi, Patxi López, accede á lehendakaritza (presidencia) co apoio do Partido Popular.