Vieiros

En "Corpos resplandecentes", a escritora galego-arxentina María Rosa Lojo recrea literariamente o mito do Gauchito Gil, a Madre María, a Difunta Correa, a Telesita e outras figuras do devocionario popular, enraizadas na historia, a memoria e a cultura arxentina.

"Con este proxecto comecei no ano 2001, cando a través das miñas viaxes ao interior fun testemuña do crecemento da imaxe do gauchito Gil, un dos grandes disparadores do libro", contou Lojo nunha entrevista coa axencia Télam.

Sociólogos e estudiosos das devocións populares constataron o fortalecemento que tiveron estas expresións populares "cando se produciu o desastre e o país parecía que estaba chegando á disolución".

"Ese fortalecemento ten que ver coa sensación de desvalimento que tiñamos e estes santos populares son factores cohesivos, figuras na súa maioría que veñen da vella historia nosa, das guerras civís como o caso do gauchito ou a Difunta Correa".

"Estes símbolos están enraizados na historia, na memoria colectiva, nos valores que compartimos -subliñou a escritora que é filla dun galego republicano e exiliado na Arxentina- e ese desastre que vivimos no plano político institucional dalgún xeito foi contrarrestado por un sentimento de unidade: cos pactos que involucran os valores e as crenzas".

Ao longo do territorio arxentino exprésase a fe por estas figuras, esbozadas por Lojo no libro que acaba de publicar a editorial Suramericana. Antes estaba a tradición oral para rexistrar estes cultos, "pero logo difundíronse a través do xornalismo, doutros medios que multiplicaron o coñecemento que moitas veces está restrinxido a unha provincia, a unha rexión".

Un personaxe máis próximo no tempo, a cantante Gilda, "foi o que máis me custou recrear, dúas veces escribín o conto", confesou a autora das novelas "A paixón dos nómades", "A princesa federal", "Unha muller de fin de século" e "A fin da terra" (editado en simultáneo en galego e en castelán).

As figuras femininas polo xeral son atacadas na súa sexualidade ou a súa maternidade, mencionou Lojo, "unha experiencia atroz que as excede e dalgún xeito resucitan, por iso o título de ´Corpos resplandecentes´".

"Para o cristián é o corpo glorioso, o corpo de luz, o resucitado, o que recompón os pedazos. Estes corpos sinistros transfórmanse a través da fe en corpos resplandecentes", detallou a investigadora. Coas reliquias, "tense o poder do santo que chegou a Deus, é tocar o divino, anticipar o corpo glorioso que os santos teñen e os crentes terán algún día".

"O que fan estes cultos é negar a morte pero non para tapala, exhíbena para transcendela. Esta é a idea destas figuras martirizadas, sufrintes. Relaciónanse cos mitos sacrificiales: proxectar sobre unha vítima inocente a violencia colectiva e así a vítima é sacralizada e volve como presenza protectora á comunidade para dispensar beneficios e unirnos co sacro", describiu.